فضای شهری[1]
فضاهای شهری یا عرصههای عمومی مکان اصلی زندگی اجتماعی شهروندان و اساس و بنیان دانش- حرفه طراحی شهری و برنامهریزی شهری هستند. از این رو از اهمیتی بسزا در پویایی محیطی و حیات مدنی برخوردار هستند(کاشانی جو، 1393: 12). فضای عمومی و فضا برای عموم مفاهیمی متفاوتند. منظور از عمومی، جمهور یا جمع شهروندان با قابلیت تعامل و گفتمان اجتماعی است. بنابراین فضای شهری به عنوان سخت افزار زندگی اجتماعی و جنب و جوش شهری شرط لازم برای تمرین دموکراسی و تعامل سازنده بین شهروندان است (تیبالدز، 1383: 15).
فضای شهری جزئی است، لاینفک از ساخت اصلی شهر و از دو عنصر اساسی میدان و خیابان تشکیل می شود. فضای شهری به ترکیبی اطلاق می شود، که فعالیت ها، بناهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و مانند آن وعناصر و اجزاء شهری به صورتی آراستۀ، هماهنگ و واجد نظم و بالطبع با ارزشهای بصری سازمان یافتۀ باشد (توسلی، 1379 :34). فضای شهری کلیه سازهای شهری از جمله خیابانها، ساختمان ها، میدان ها و آب نماها، پارک ها و سایر عناصر شهری است (بحرینی، 3:1378). فضاي شهري بخشي از فضاهاي باز و عمومي شهرها هستند که به عنوان تبلور ماهیت زندگي جمعي ميباشند، یعني جایي که شهروندان در آن حضور دارند. فضاي شهري صحنه ایست که داستان زندگي جمعي در آن گشوده ميشود. فضایي است که به همه مردم اجازه مي دهد که به آن دسترسي داشته باشند و در آن فعالیت کنند .فضاهاي شهري، مكانهايي هستند كه به عموم شهروندان تعلق داشته، منحصر به جنبه كالبدي و فيزيكي نبوده و درحقيقت با حضور انسان و فعاليت اوست كه معنا مي يابند( کاشانیجو،1389، 96). فضاهاي شهري عرصه اصلي زندگي و فعاليت مردم و مهمترين مكان براي نمايش دادن و اهميت بخشيدن به رويدادها و وقايع اجتماعي هستند (سلطاني و نامداريان، 126،1389). اين فضاها در هر سطح و عملكردي، بايد داراي ويژگيهايي باشند تا بتوانند نيازهاي استفادهكنندگان خود را تامين نموده و خواستههاي آنان را مرتفع گردانند. وجود آسايش، راحتي، تامين امنيت، رعايت استانداردهاي اقليمي در طراحي و نيز وجود خوانايي، سرزندگي و پويايي در فضاها و فراهم نمودن زمينه مشاركتهاي مردمي؛ به عنوان اصليترين ويژگيهايي هستند كه يك فضاي شهري در حالت ايده آل بايد داشته باشد. فضاي شهري ايدهآل فضايي است كه در آن عدالت شهروندي رعايت شده باشد و همه شهروندان، حتي اقشار آسيب پذير، بتوانند از اين فضا استفاده كنند. اگر يك فضاي عمومي بعد از گذشت سالها، همچنان به عنوان فضاي زنده شهر مطرح باشد و مردمان بارها به ديدارش بشتابند و از ديدار آن خاطرهايي به ياد ماندني و ويژه در ذهن ايشان شكل بگيرد، ميتوان گفت كه آن فضا به فضاي عمومي موفق تبديل شده است (پورجعفر و همكاران، 1389: 29).
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به استناد ماده 53 آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرحهای توسعه و عمران محلی، ناحیهای، منطقهای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور و در راستای وظایف محوله به وزارت مسکن و شهرسازی براساس ماده 30 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جلسه مورخ 7/5/1387 در ذیل ماده یک از فصل یکم (تعریف انواع طرحها) تعریف زیر را تحت عنوان «طراحی فضای شهری» تصویب و به انواع طرحها اضافه نمود:
بنابراين شرط اساسي براي اينكه يك فضاي عمومي فضاي شهري تلقي شود، اين است كه در آن تعامل و تقابل اجتماعي صورت گيرد (رفیعیان، 1381).
فضای شهری، فضای خالی بین ساختمان ها نیست، بلکه مفهومی است دربرگیرندهی محیط کالبدی، فعالیتها، رویدادها و روابط میان آنها (مدنی پور، 1384
[1] urban Space
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
تأثیرگسترش پیاده راه ها در تعاملات اجتماعی (نمونه موردی: خیابان مدرس شهرکرمانشاه)