نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 50

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

 

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن
درق دروق-درق درق

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

 

 

دویدن توی حرف کسی-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

 

پیگرد-پی گیری-تعقیب

چلچل-خال خالی-ابلق

توان هماوردی با کسی را داشتن

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

جانور-کرم شکم و معده

دو لبه-دارای لب کلفت

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور
دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

آخرین تحویل(قیامت)

 

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

 
از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)
راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی
دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی
خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک
 

آواز دادن(خواستن)

چارقد-روسری زنانه

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)
تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

 

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

جاهل پسند-چیزی که جوان

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)
پهن شدن آفتاب-روز شدن

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

 
آمدکار-شگون-فال نیک-خجستگی

بیسار-فلان

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

 

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

 

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)
جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

زبان پس قفا-نوعی گل است

ذِله کردن-ذله آوردن

 

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند

 

 

روی پای خود ایستادن-به خود متکی بودن-به دیگران نیاز نداشتن
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

 
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

درق دروق-درق درق

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

چین و چوروک-چین و شکن
پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری
چهار چوب-محدوده-قاب
چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره
چار دستی-قمار چهار نفری

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

 

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم
پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

ار زبان کسی(از قول کسی)

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

 

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

 

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

 

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷
بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن
آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن
احتیاطی(نجس، ناپاک)

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

 

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن

 

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی
بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن
دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

 
بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب

 

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن
آب و خاک(میهن، دیار)

 

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن
ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن

خرناس-نگا. خُرخُر

 

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان
به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

رُک زده-زل زده-خیره شده

حرف گوش کن-حرف شنو

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور
زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

 

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)
این به آن در(چیزی که عوض دارد گله ندارد، در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند)

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

دبه خایه-مبتلا به فتق بیضه

 

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

حرف-سخن-گفتار-کلام
آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار

اَنَک شدن(تحقیر شدن، خجالت کشیدن)

حبف و میل-ریخت و پاش

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

دل کسی آمدن-دل آمدن

خپله-چاق و کوتاه قد

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

چُل کلید-جام درویشان

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

دماغ چاقی-احوال پرسی

آشنا روشنا(دوست آشنا)

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد

دَدَر-بیرون-کوچه

چغل خوری-سخن چینی

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

تک و تا-جنب و جوش

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

 
دست تنها-بی یار-تنها

خانم آوردن-پا اندازی کردن

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

 

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر
 

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن
آب تاختن(پیشاب کردن)

برزخ شدن-ناراحت شدن

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

حضرت عباسی-راست و درست
 

 
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

 

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید
خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال
زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن
چینه کشی-شغل چینه کش

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق
چندش شدن-حالت چندش دست دادن

 
پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

خوشبختانه-از حُسن اتفاق

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت
خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک
زبانی-شفاهی
آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

 

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

 

زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

 

آتشِ بسته(طلا)

 

 

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم
خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

دلداری دادن-تسلی دادن

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

 

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

روی خود کشیدن-رو کشیدن

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

دندان تیز کردن-طمع کردن

 

جار-چلچراغ-شمعدان

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

تلکه بند شدن- تلکه کردن

آب به چشم آمدن-طمع کردن

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

چشه ؟-او را چه شده ؟

 

 

دندان-گاز

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

حضوری-رو در رو

جاده کشیدن-راه درست کردن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

بد قماش-بد جنس-خبیث
زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

خبرنگاری-کار خبرنگار

 

زبانی-شفاهی

 

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن
آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

 

پاکاری-شغل پاکار

احتیاطی(نجس، ناپاک)

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

 
زیر جلی-پنهانی-آهسته

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

حنز پنزر-نگا. خرت و پرت

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند
حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

پاتوغ-محل گرد آمدن

چای نیک-قوری و کتری چای

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

 
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

چروکیدن-چین دار شدن

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)
حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

چل و چو-خبر دروغ-شایعه

بی فکر-لاابالی-بی قید

جگر گوشه-فرزند

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

 

 

خوش نقش و نگار-نگا. خوش نقش

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند