منتخبی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 209

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

پشت و روی یک سکه-دو چیز به ظاهر متفاوت ولی در واقع مانند هم

 

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

حضرت عباسی-راست و درست

دخترینه-دختر-مونث

زیر لبی-زیر زبانی

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

بد سیرت کردن-به دختری تجاوز کردن-بی عصمت کردن

بی اُرس و پرس-بی مقدمه
آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)
دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

خوش بنیه-سالم و قوی

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن
بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن
درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

جز زدن-ناله و زاری کردن

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

پیه سوز- پی سوز

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

دل قرصی-اطمینان

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

 
زهره کردن-بسیار ترساندن

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

 

حق الزحمه-دستمزد

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج

دنده کج-کج خلق-یکدنده

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

 

به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

آکَل(آقای کربلایی)
تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

جن زده-دیوانه

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

 

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

ریش توپی-ریش تپه

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن
به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن
خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

بُل گرفتن-چیز مفت به چنگ آوردن-از فرصتی استفاده کردن-بهانه ای بدست آوردن

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

آب نخوردن چشم-امید نداشتن

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی
چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

آبِ خشک-آب بسته

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)
 

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی
اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

 

بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

 

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک
آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)
بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

از گردۀ کسی کار کشیدن(کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن)
پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن
شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)
آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

دل و دماغ-دل و حوصله

دهنه سرخود-بی بند و بار

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

آبِ سیاه(نیمه کوری)

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

جَخت-متضاد صبر

جاشو-باربر

 

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

 

 

در ثانی-ثانیا-دوم

پَتی-لخت-برهنه

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست

چُرت-خواب کوتاه

در دار-دارای سرپوش

 

 
پشت چشم نازک کردن-پشت چشم آمدن

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

پنج تن آل عبا- پنج تن

چی-چه-چیز
ازدست‌رفته(عاشق)

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

رومیزی-منسوب به میز

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

 

 

پورت-سر و صدا-داد و فریاد

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

خواب و خوراک-خورد و خواب

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

بُز ِ گَر-بزی که بیماریِ گَری

 

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن
خمیره-سرشت-ذات

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

 
آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)
چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند
بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود
راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

باربند-جای نهادن و بستن بار

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

خاکروبه-زباله-آشغال

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

 

پرداختی-مبلغ داده شده

خود را خوردن-رنج بردن

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج
پُکیدن-ترکیدن
دهن دره-خمیازه
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن
آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار

آبِ کبود(آسمان)
ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

بار شدن بر کسی-به کسی تحمیل شدن- سربار کسی شدن

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری
آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

چَخ چَخ-عیش و عشرت

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند
دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

زهره ترک شدن-زهره آب شدن
اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

پیش-برنده-آن که جلو است

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری
 

پس نشستن-عقب نشینی کردن

پا بر جا کردن-اثبات-مستحکم کردن
دیر کرد-تاخیر-تعویق

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

 

امن و امان(بدون بیم و هراس)

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی
جگر-عزیز-عزیز دلم

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

آهوی خاور-آفتاب

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب

خیکی-آدم چاق و فربه

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

چلک بازی-بازی الک دولک

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

 

خونسرد-آرام-بی خیال

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

آب آتش زده-اشک

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)
خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

 

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد
ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

توان هماوردی با کسی را داشتن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

پر مدعا- پر ادعا

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

حلال واری-نگا. خلال وار

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن
تر تری-کسی که اسهال گرفته است

خروار-کنایه از مقدار زیاد

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند
تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی
زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

خوراک-مصرف یک دوره ی معین
حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

 

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

 
پاتال-سالخورده-پیر

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن
اوضاع احوال-وضع و حال

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن
 

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

بلا نسبت-دور از جانب شما

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

چل ستون-شبستان مسجد

 

 

 
زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد